Klimaatrisico’s komen zelden met sirenes
“Je hoeft geen eigen fabriek onder water te zien om geraakt te worden.”
Maarten, vertel eens… klimaatrisico’s?
Als het over klimaat gaat, gaat het vaak over het verkleinen van je eigen impact: reduceren, compenseren, circulair werken. Dat valt onder klimaatmitigatie: wat doet jouw organisatie met het klimaat? Oftewel inside-out. Belangrijk, maar dat is nog maar de helft van het verhaal. De andere helft gaat over klimaatadaptatie: hoe het klimaat jóu beïnvloedt, outside-in dus. Wat doe je als omstandigheden veranderen? Ben je voorbereid op weersextremen als droogte of overstromingen? Op nieuwe wetgeving of veranderend consumentengedrag? En hoe weerbaar ben je? Verduurzamen is dus niet alleen een kwestie van minder uitstoten, maar ook zorgen dat je businessmodel meebeweegt met een veranderend klimaat.
Die weersextremen klinken op het eerste gezicht best ver weg…
Dat horen we vaker. Zeker in Nederland, waar we relatief veilig lijken te zitten. Geen orkanen zoals in Florida, geen bosbranden zoals in Zuid-Europa. Maar als je kijkt naar het weer zelf – hittegolven, droogte, overstromingen, stormen – dan zie je dat dit soort extremen wereldwijd snel toenemen in kracht en frequentie en ook bij ons schuift deze grens steeds verder op. Die toename maakt fysieke risico’s van dit soort weersomstandigheden steeds relevanter: soms acuut, zoals schade door een stortbui of storm. Vaak ook chronisch – gevolgen door geleidelijke veranderingen die niet meer verdwijnen. Zoals aanhoudende droogte of een structureel warmer klimaat.
De economische verliezen door klimaatextremen stijgen wereldwijd al decennia mee. Het is dus belangrijk dat bedrijven verder kijken dan hun eigen pand of postcode. Niet alleen: wat gebeurt er om mij heen? Maar ook: hoe afhankelijk ben ik van plekken waar de risico’s toenemen? Stel dat jouw bakkerij het graan uit Zuid-Duitsland haalt. Dan wil je weten: hoe hebben weersomstandigheden daar invloed op de oogst? En hoe ontwikkelt dat zich de komende jaren? Zo breng je de impact van fysieke risico’s op je keten in beeld – en kun je op tijd schakelen als het nodig is.
Is de grootste schade dan niet gewoon ‘verzekerde schade’?
Nee. En dat is precies het misverstand. Bij een ramp, zoals in Limburg in 2021, ligt de aandacht vaak bij directe ’te verzekeren’ schade – ondergelopen huizen, auto’s, bedrijfspanden. Maar de grootste economische klap komt vaak daarna: als bedrijven stilvallen, transport vastloopt, leveringen mislukken of hele ketens stil komen te liggen. Die schade is vaak veel groter dan de directe schade, zoals te zien in onderstaande afbeelding.
En het hoeft niet eens dichtbij te zijn. Een overstroming in China kan gevolgen hebben voor een kledingmerk in Europa. Een mislukte suikeroogst in India of Thailand kan hier zorgen voor hogere prijzen in het schap. Je hoeft geen ‘eigen fabriek onder water’ te zien om geraakt te worden. Als jouw leverancier geraakt wordt, of het vervoer ernaartoe stokt, heb jij misschien ook geen spullen meer om te produceren of te leveren. Een week vertraging is voor het ene bedrijf overkomelijk, maar voor een ander desastreus.
Ik vergelijk het vaak met het vastgelopen containerschip in het Suezkanaal. Dat was geen klimaatgebeurtenis, maar het laat precies zien hoe kwetsbaar de ketens zijn: één blokkade, en duizenden bedrijven kunnen hun spullen niet leveren. De blokkade hield dagelijks ruim 8 miljard euro aan handel tegen. Bij klimaatrisico’s werkt het eigenlijk net zo.
“Als jouw leverancier geraakt wordt, of het vervoer ernaartoe stokt, heb jij misschien ook geen spullen meer om te produceren of te leveren.”
En dat zijn alleen nog maar de fysieke risico’s…
Inderdaad. Want naast het weer, verandert ook de wereld om ons heen in reactie op klimaatverandering. Regeringen voeren klimaatbeleid en technologie ontwikkelt zich razendsnel. Ontwikkelingen die hun eigen risico’s met zich meebrengen: de transitierisico’s.
Denk aan strengere milieueisen in de bouw, waardoor bepaalde materialen of werkwijzen ineens niet meer kunnen en je je aanpak of zelfs je hele businessmodel moet herzien. Of aan steden met een zero-emissiezone, als je alleen dieselbusjes hebt, kom je daar niet meer in.
Ook veranderende klantvoorkeuren vragen om meebewegen. Want wat als jouw aanbod niet meer aansluit? Dan verlies je aansluiting én omzet. Bijvoorbeeld in het geval van elektrificatie, steeds meer fabrikanten maken die stap. Wie vast blijft houden aan de verbrandingsmotor, wordt ingehaald door concurrenten die elektrisch gaan. En ook de groeiende voorkeur voor biologische of plantaardige producten. Wie daar niet in meebeweegt, verliest relevantie voor klanten én de toekomst.
En dan is er nog je reputatie. Bedrijven die als vervuilend of niet-transparant worden gezien, krijgen sneller kritiek en soms zelfs juridische procedures aan hun broek. Maatschappelijke organisaties zoals Milieudefensie nemen bedrijven steeds vaker onder de loep en dagen ze uit tot scherper klimaatbeleid. Ook greenwashing kan je duur komen te staan: een claim die niet klopt, kan je geloofwaardigheid schaden én je klanten kosten.
Kun je deze risico’s ook ombuigen naar iets positiefs?
Zeker. Wat een risico is, kan ook een kans zijn – mits je op tijd schakelt. Aan de voorkant betekent dat meebewegen met de markt. Denk aan nieuwe, schonere producten of diensten die passen bij veranderende klantbehoeften. Of samenwerkingen met startups die inspelen op duurzame trends.
Aan de achterkant gaat het om je weerbaarheid: zorgen dat je altijd kunt leveren wat je belooft. Dat vraagt om een toekomstbestendige keten en een robuust verdienmodel. Minder afhankelijk zijn van één leverancier, locatie, grondstof of afnemer. Want als daar iets misgaat, sta je stil. Kun je je grondstoffen op meerdere plekken inkopen, of zelfs vervangen door andere ingrediënten of materialen? Dan kun je blijven draaien, ook als het ergens spaak loopt.
Je hoeft natuurlijk niet overal een back-up voor te hebben, maar je moet wel weten waar je kwetsbaar bent. Dat bewustzijn helpt je om gericht risico’s te spreiden. Zo word je als bedrijf veerkrachtig, weerbaar en wendbaar.
Hoe weet je dat, waar je kwetsbaar bent?
Dat begint met inzicht. Veel organisaties hebben niet in kaart wat de financiële gevolgen zijn van bijvoorbeeld een mislukte oogst in Zuid-Duitsland of een overstroming bij een leverancier in China. Terwijl dat geen hypothetische scenario’s zijn – het gebeurt nu al. Alleen wordt de link vaak niet gelegd. Totdat je samen gaat graven… dan horen we vaak ‘O ja, dat hadden wij vorig jaar ook…’ En dan komt het besef: dit hangt allemaal met elkaar samen.
Zonder dat inzicht verlies je misschien al jarenlang stilletjes marktaandeel, omzet of kansen, zonder dat je het doorhebt. Bijvoorbeeld omdat je de stijgende kosten van materialen voor lief neemt, of omdat je aanbod niet meer aansluit op veranderende verwachtingen. Pas als je er actief mee aan de slag gaat, ga je zien waar de risico’s zitten én waar je al geraakt bent, zonder dat je het als zodanig herkende.
Een klimaatrisicoanalyse helpt om dit soort kwetsbaarheden in kaart te brengen. Welke processen vallen stil bij verstoringen? Hoe lang kun je zonder bepaalde grondstoffen of transport? En wat betekent dat voor je klanten, je leveringen, je omzet? Als je dat weet, kun je veel gerichter maatregelen nemen en voorkom je vervelende verrassingen.
“Pas als je er actief mee aan de slag gaat, ga je zien waar de risico’s zitten én waar je al geraakt bent, zonder dat je het als zodanig herkende.”
Hoe pak je dat aan als bedrijf?
Veel bedrijven willen wel, maar weten niet waar te beginnen. Wij begeleiden organisaties bij het in kaart brengen van hun klimaatrisico’s. Dat begint met een goede afbakening: wat is relevant voor jouw bedrijf, jouw keten, jouw product? Vervolgens beoordelen we samen hoe groot de impact is van zowel fysieke als transitierisico’s en koppelen daar waar mogelijk ook kwantitatieve inzichten aan. Zo krijg je zicht op wat echt urgent is. En weet je of je kunt inspelen op verstoringen in je keten, je markt of je productie.
Maar daarmee ben je er nog niet. Uiteindelijk wil je ook weten: wat gaan we daaraan doen? Daarom vertalen we de inzichten naar een actieplan. Welke risico’s móet je mitigeren, en hoe? Dat kan iets kleins zijn – een airco op kantoor om beter met hittegolven om te gaan. Maar het kan ook betekenen dat je fundamenteel anders moet gaan kijken naar je keten of product. Bijvoorbeeld zoals een van onze klanten deed. Hun producten zijn afhankelijk van natuurlijke ingrediënten en dus kwetsbaar voor oogstmislukkingen of schaarste. In plaats van af te wachten, gingen ze actief op zoek naar alternatieven: kunnen we het product ook maken met grondstof X of Y? Zo zijn ze nu minder afhankelijk van één leverancier of één klimaatgevoelige regio – en kunnen ze blijven leveren, ook als het ergens misgaat. Een creatieve én slimme manier om veerkracht te vergroten.
Die acties bedenken wij natuurlijk niet alleen. Integendeel, de beste oplossingen komen meestal van binnenuit. Van de mensen die jouw keten, processen en producten door en door kennen. Onze rol is om dat proces te faciliteren, de juiste vragen te stellen en voorbeelden te geven, zodat bedrijven zelf slimme oplossingen kunnen ontwikkelen. Want of het nu om food, bouw of transport gaat: de echte kennis zit aan de andere kant van de tafel. Het is altijd co-creatie.
Tijd voor actie
Kortom: klimaatrisico’s komen zelden ‘met sirenes’. Maar hun impact is reëel en vaak al voelbaar. Tijd om niet alleen van binnen naar buiten te kijken, maar óók andersom. Hoe beïnvloedt het klimaat jouw bedrijf? Zorg dat je zicht krijgt op je risico’s, ontdek je kwetsbaarheden en werk toe naar een businessmodel dat wendbaar én weerbaar is.
Ga je voor reageren of anticiperen? Met Maarten kies je voor het tweede. 😉
Maarten Andriessen
Een groot enthousiasme om de duurzame ambities van klanten om te zetten in successen.
Link met Maarten
