Water, onderbelichte crisis in duurzaam ondernemen?
“Water is als zuurstof – pas als het ontbreekt, besef je hoe belangrijk het is.”
Water is vaak goed betaalbaar en lijkt onbeperkt beschikbaar. Maar stel je voor: de kraan blijft dicht. Of je productie valt stil door vervuild water. Of extreme droogte of juist een overstroming ontregelt je toeleveringsketen. Wat dan? Waterzekerheid én waterveiligheid zijn minder vanzelfsprekend dan we denken. Hoe kunnen bedrijven zich voorbereiden op de risico’s die schuilgaan achter onze afhankelijkheid van water? We gaan erover in gesprek met consultants Jannah en Beau. Want, zeggen zij: “We beschouwen water nog te vaak als een vast gegeven – iets waar we altijd op kunnen rekenen. Maar is dat nog wel terecht?”.
Wat voor problemen rondom water spelen er precies?
Waterproblematiek kent vele gezichten. Soms is er te veel water, soms juist te weinig en soms is het water dat beschikbaar is simpelweg onbruikbaar. Die combinatie maakt het complex én urgent. En het is allang geen ver-van-ons-bed-show meer.
We onderscheiden grofweg vier soorten waterproblemen die wereldwijd spelen:
1. Te veel water door extreem weer
Overstromingen en extreme regenval richten wereldwijd schade aan. In 2022 stond een derde van Pakistan onder water, miljoenen mensen moesten vluchten; de watercrisis houdt het land sindsdien in zijn greep. In Duitsland en België leidden extreme buien in 2021 tot verwoestende overstromingen in de Eifel-regio. Ook delen van Italië, India en Zuid-Afrika kregen recent te maken met uitzonderlijke wateroverlast – om maar wat voorbeelden te geven.
2. Te weinig water door droogte
Simpelweg: er is niet genoeg. Door klimaatverandering en overexploitatie drogen bronnen op. In Kaapstad werd in 2018 al ‘Day Zero’ aangekondigd: de dag waarop er letterlijk geen water meer uit de kraan zou komen. In Spanje en Italië nemen langdurige droogteperiodes toe, met grote gevolgen voor landbouw en natuur.
3. Onvoldoende bruikbaar water
Niet al het water is geschikt voor gebruik. Zoet water – slechts een fractie van al het water op aarde – moet vaak worden gezuiverd of opgepompt. Door vervuiling vanuit landbouw, industrie of huishoudens wordt dat steeds lastiger. Afvalwater wordt nog te vaak geloosd zonder de gevolgen voor mens en natuur mee te nemen. Ook in Nederland staan kwaliteit en beschikbaarheid van drinkwater onder druk.
4. Politieke en economische spanningen
Water wordt steeds vaker een bron van conflict. Denk aan damprojecten in stroomgebieden zoals de Nijl of de Mekong, waar landen stroomafwaarts afhankelijk zijn van politieke keuzes elders. En naarmate water schaarser wordt, stijgt de waarde ervan. In sommige steden zijn waterquota om de druk op het systeem te verlichten al realiteit. In delen van de wereld is water inmiddels net zo strategisch als olie of gas – met prijsstijgingen, speculatie en machtspolitiek tot gevolg. Water wordt wereldwijd steeds vaker gezien als ‘a source of peace and conflict’.
En welke signalen zien we in Nederland?
Verschillende. Begin dit jaar kopte de NOS: zonder maatregelen dreigen er vanaf 2030 tekorten in delen van het land. In de provincie Utrecht worden bijvoorbeeld al actieplannen opgesteld om nieuwe bronnen te vinden. Want, zoals drinkwaterbedrijf Vitens in dit artikel heel duidelijk stelt: ‘Het begint nijpend te worden. Zeker in de zomer is er maar net genoeg water.’
Ook waterveiligheid blíjft een thema dat continu aandacht vraagt. Nederland staat bekend om zijn sterke waterbeheer, maar onze ligging onder zeeniveau maakt ons structureel kwetsbaar. De overstromingen in Limburg in 2021 waren een duidelijke wake-up call.
Hoe raken deze waterproblemen het bedrijfsleven?
Waterproblematiek raakt bedrijven op meerdere fronten. Binnen je eigen operatie, maar ook in je keten én op strategisch niveau. Voor je eigen bedrijfsvoering geldt natuurlijk: zonder water geen productie, geen koeling, geen hygiëne – dat spreekt voor zich. En in sommige regio’s krijgen bedrijven al te maken met waterquota of beperkingen op het gebruik.
Ook binnen je waardeketen kunnen problemen ontstaan. Bijvoorbeeld als leveranciers getroffen worden door droogte, overstromingen of vervuild water, met vertragingen, hogere kosten, beperkte beschikbaarheid of zelfs stilstand tot gevolg.
En tot slot: water komt steeds nadrukkelijker op de duurzaamheidsagenda. Duurzaamheidstoetsing, regelgeving en maatschappelijke druk maken duidelijk dat verantwoord omgaan met water geen vrijblijvende keuze meer is. Je kunt er straks niet meer omheen.
“Waterproblematiek raakt bedrijven op meerdere fronten. Binnen je eigen operatie, maar ook in je keten én op strategisch niveau.“
– Jannah Sonneschein
Toch krijgt water nog veel minder aandacht dan CO₂, lijkt het… Hoe komt dat?
Dat zit ‘m vooral in duidelijke doelen. Voor CO₂ is het helder: netto nul in 2050. Het staat al jaren op de agenda, met duidelijke internationale afspraken. Daar is wetgeving op gebouwd, beleid, rapportage. Dat geeft richting én druk. Voor water zijn er wel standaarden en milieuregels, zeker in Europa. Maar een concreet doel? Een meetbare ambitie? Die ontbreekt. ‘Water security for all‘ klinkt mooi, maar wat betekent het precies? Zolang waterdoelen niet meetbaar zijn en er geen tastbare kaders zijn, blijft actie vaak uit. Dat wordt nog versterkt doordat water in veel rijke landen als vanzelfsprekend voelt. De kraan doet het, de schappen zijn vol en droogte of overstroming lijkt iets incidenteels. De urgentie van het probleem wordt nog niet breed gevoeld.
Maar hoewel water nog minder aandacht krijgt dan CO₂, zijn er opvallend veel overeenkomsten tussen die twee.
Overeenkomsten?
Ja, ze functioneren bijvoorbeeld op dezelfde manier. Water stroomt, verdampt, vervuilt en verplaatst zich over grenzen heen – net als CO₂. Wat hier gebruikt of geloosd wordt, kan honderden kilometers verderop gevolgen hebben. Een andere overeenkomst is dat de keten een grote rol speelt. Als jouw producten in China, India of Zuid-Afrika worden gemaakt, gebruik je indirect water uit vaak kwetsbare gebieden. Onze consumptie hier heeft dáár impact.
Water is dus, net als CO₂, complex, grenzeloos en ongrijpbaar. Maar de aanpak van CO₂ laat zien dat we wél grip kunnen krijgen op iets dat wereldwijd verspreid is en lastig te vatten lijkt. Dat vraagt om inzicht, samenwerking en strategie. Precies wat we nu ook nodig hebben voor water.
“De aanpak van CO₂ laat zien dat we wél grip kunnen krijgen op iets dat wereldwijd verspreid is en lastig te vatten lijkt.“
– Beau Munnik
Bovendien hangen de thema’s ook met elkaar samen, toch?
Klopt. Klimaat, natuur en water zijn geen losse thema’s, maar nauw met elkaar verbonden systemen. CO₂-uitstoot draagt bij aan de opwarming van de aarde, wat leidt tot extremere neerslag en langere periodes van droogte. Dat beïnvloedt de beschikbaarheid en kwaliteit van water.
Tegelijkertijd heeft aantasting van natuurgebieden óók invloed op water. Ontbossing verstoort de watercyclus, en watertekort verzwakt bodems en vegetatie waardoor ecosystemen achteruitgaan. Met nog meer ontbossing tot gevolg.
Een toekomstbestendige duurzaamheidsstrategie kijkt daarom niet alleen naar CO₂ of biodiversiteit afzonderlijk, maar naar de samenhang tussen alle natuurlijke systemen. Water als pijler meenemen voorkomt tunnelvisie – en vergroot de veerkracht van je bedrijf.
En hoe ontwikkel je zo’n strategie?
Water veranker je op verschillende niveaus in je ESG-beleid. Op strategisch niveau leg je vast hoe jouw organisatie ermee omgaat – net als met CO₂ en biodiversiteit. Daarna draait het om verdieping: meten, analyseren en verbeteren. Want pas met inzicht kun je echt impact maken, bijvoorbeeld door minder verbruik, betere waterkwaliteit en efficiëntere processen.
Om te weten hoe je ervoor staat, begin je met simpele vragen: gebruiken we veel water in onze processen? Opereren we in risicogebieden? Zijn we kwetsbaar als de toevoer stokt? Als je ergens ‘ja’ antwoordt – en die kans is groot – dan is water materieel voor je bedrijf. Tijd om serieus werk te maken van een aanpak.
Wij werken met een praktisch driestappenmodel – om bedrijven van bewustzijn naar actie te helpen.
1. Maak water bespreekbaar
Laat de complexiteit je niet afschrikken, maar zorg dat water een vast onderdeel wordt van je strategische agenda. Creëer intern bewustzijn over de risico’s, de urgentie én de kansen.
2. Definieer je impact en risico’s
Breng in kaart waar jouw bedrijf afhankelijk is van water – zowel intern als binnen de keten. Waar komt je water vandaan? Hoeveel verbruik je? Vervuil je het? In welke gebieden opereer je? Misschien werk je – of je leveranciers – in regio’s waar waterstress eerder geen rol speelde, maar nu wel. Dat kan grote gevolgen hebben voor continuïteit, vergunningen en reputatie.
Met onze water footprint calculator helpen we bedrijven om hun waterverbruik en (verborgen) afhankelijkheden inzichtelijk te maken, zowel direct als indirect. Zo kun je veel gerichter risico’s verminderen (zie stap 3).
3. Ontwikkel een strategie en actieplannen
Formuleer hoe je je waterverbruik kunt verminderen, vervuiling kunt voorkomen en je afhankelijkheid kunt spreiden. Bijvoorbeeld door efficiëntere processen in te richten, te investeren in waterzuivering of hergebruik, samen te werken met leveranciers om ketenrisico’s te verkleinen en de gezamenlijke impact te verminderen, en alternatieve waterbronnen of productielocaties te onderzoeken. Want net als bij grondstoffenschaarste geldt: zet niet alles in op één locatie, bron of leverancier. Daar vertelde Judith al over in deze blog. Door risico’s te spreiden en te verduurzamen, vergroot je de veerkracht van je bedrijf.
Wat willen jullie bedrijven dus vooral meegeven?
Water is als zuurstof – pas als het ontbreekt, besef je hoe belangrijk het is. Water lijkt (nu nog) goedkoop, maar de echte waarde is enorm. Stel jezelf de vraag: wat als het er niet meer is? Wat betekent dat voor jou, je bedrijf en je keten? Water moet voor iedereen toegankelijk blijven, en dat betekent dat we het niet als vanzelfsprekend mogen behandelen. Laat de complexiteit van water geen reden zijn om het te laten liggen, maar zie het juist als aanleiding om in actie te komen.
Bedrijven die nu inzicht krijgen in hun waterafhankelijkheid, zijn straks beter voorbereid op schaarste, strengere regelgeving en stijgende kosten. Wij helpen je graag – van footprinting tot strategie.
Samen ons hoofd boven water houden? 😉 Jannah en Beau staan klaar!
Jannah Sonneschein
Gedreven om duurzame oplossingen te versnellen. Sterk in analyse, thuis in complexe berekeningen, en altijd gericht op heldere inzichten.
Link met Jannah
Beau Munnik
Begeleidt organisaties bij ESG, CSRD en stakeholderengagement – met sectorkennis, scherpte en enthousiasme.
Link met Beau
